Het
Digitaal Joods Monument is een initiatief van Stichting Historie in
Perspectief (SHiP). SHiP werd in 2001 opgericht en werkt zonder
winstoogmerk met als doel:
‘Het
onder de aandacht brengen van geschiedenis, in een samenhangend geheel
vanuit cultuurhistorisch perspectief, bij een breed publiek in alle
leeftijdscategorieën.’
Initiatiefnemers Thijs
Rinsema en Conny Weide – beiden cultuurwetenschapper – trachten dit te
verwezenlijken door foto’s, boeken en elektronisch beeldmateriaal te
produceren over afgeronde gedeelten uit de geschiedenis.
Het project joden in Meppel 1940-1945
Het
Digitaal Joods Monument maakt deel uit van het project ‘Joden in Meppel
1940-1945’ dat bestaat uit vijf onderdelen. Het project behelst de
geschiedenis van de jodenvervolging in Meppel. Er zullen weinig dagen
in de geschiedenis van Meppel zijn die zulke grote veranderingen
teweegbrachten als de derde oktober van het jaar 1942. De dag waarop de
laatste van de 250 joodse burgers die aan het begin van de Tweede
Wereldoorlog nog in Meppel woonden uit hun huizen werden gehaald om
naar Westerbork te worden vervoerd. En gek genoeg weten over die dag
maar weinig Meppelers zich iets te herinneren. Er lijkt sprake van
collectief geheugenverlies…
De vijf onderdelen van het project
* De Tweede Wereldoorlog en de joden in Meppel
Een
24 pagina’s tellende geïllustreerde lesbrief voor het basisonderwijs,
over wat gebeurde met de joden in Meppel tijdens de bezetting door de
Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)
* De joodse gemeenschap in Meppel en … wat overbleef
Deze
dertig pagina’s tellende uitgave is een rondgang langs joodse
‘monumenten’ in Meppel. Monumenten staat tussen aanhalingstekens, daar
geen sprake is van monumenten in de gangbare betekenis van het woord.
Neen, het gaat om de straten waar veel joden woonden, hun huizen, de
winkelpanden, de synagoge, de joodse begraafplaats et cetera. Een
rondgang om de herinnering levend te houden.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)
* Joden in Meppel 1940-1945
In
het 564 pagina’s tellende boek ‘Joden in Meppel 1940-1945’ wordt het
wel en wee beschreven van de joodse gemeenschap in die stad, na het
uitbreken van de oorlog. Het rijk met foto’s geïllustreerde boek is een
chronologische weergave van wat er tussen 1940 en 1945 met de joden
gebeurde: van het uitsluiten van ambtelijke functies, de roof van
joodse eigendommen tot en met de deportatie naar Westerbork. Maar ook
de naoorlogse afwikkeling van de nalatenschap en de trage
administratieve verwerking komen in dit boek aan de orde. Omdat
die gemeenschap relatief beperkt was, is het mogelijk geweest alle
maatregelen te vertalen in de effecten voor die bepaalde groep mensen.
Aan de andere kant was de groep joden in Meppel groot genoeg om alle in
Nederland genomen maatregelen er op van toepassing te laten zijn. Dat
maakt het effect van al die anti-joodse maatregelen op een groep joden
duidelijk zichtbaar.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave Walburg Pers)
* Tachtig huizen stonden ineens leeg
Speciaal
voor basis- en voortgezet onderwijs werd ten tijde van de uitgave Joden
in Meppel 1940-1945 een fototentoonstelling georganiseerd en het boekje
‘Tachtig huizen stonden ineens leeg’ samengesteld. In 84 bladzijden
worden de huizen getoond die de joodse Meppelers in de nacht van 3
oktober 1942 gedwongen moesten verlaten. Van de ene op de andere dag
stonden ongeveer 80 huizen in Meppel leeg. Overal in de stad
waren ze te zien: verzegelde woningen waar alleen nog het huisraad
herinnerde aan de mensen die er tot voor kort gewoond hadden. Bijna 250
mensen hadden in die panden gewoond en gewerkt en lieten in Meppel een
wel heel tastbare leegte achter.
Ondanks stadsvernieuwingsprojecten hebben veel ´joodse woningen’ de
tand des tijds doorstaan; ze zijn op dit moment eigenlijk het enige wat
nog herinnert aan het joodse Meppel van voor 1942 en daarom voor
kinderen een tastbare herinnering aan die afschuwelijke periode. En
trouwens niet voor kinderen alleen…
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)
* Digitaal Joods Monument
Tot
slot het Digitaal Joods Monument. Toen het onderzoek voor het boek over
de joodse gemeenschap in Meppel was afgerond bleef nog veel materiaal
over. Het boek zou met al die informatie nog tweemaal zo dik geworden
zijn. Daarom is toen besloten tot de realisatie van het Digitaal Joods
Monument. Een manier om al die kostbare informatie en foto’s
aanschouwelijk te maken voor velen en eveneens de mogelijkheid te
creëren voor een dialoog.
En daarna:
Inmiddels is het beheer van de website en beantwoording van vragen overgedragen aan de Stichting Oud Meppel.
Het beheer over het eigenlijke monument in het Slotplantsoen wordt gevoerd door de Stichting Joods Monument Meppel.
Beide stichtingen werken hierin samen.
|