Het Digitaal Joods Monument is een initiatief van Stichting Historie in Perspectief (SHiP). SHiP werd in 2001 opgericht en werkt zonder winstoogmerk met als doel:

‘Het onder de aandacht brengen van geschiedenis, in een samenhangend geheel vanuit cultuurhistorisch perspectief, bij een breed publiek in alle leeftijdscategorieën.’

Initiatiefnemers Thijs Rinsema en Conny Weide – beiden cultuurwetenschapper – trachten dit te verwezenlijken door foto’s, boeken en elektronisch beeldmateriaal te produceren over afgeronde gedeelten uit de geschiedenis.

Het project joden in Meppel 1940-1945

Het Digitaal Joods Monument maakt deel uit van het project ‘Joden in Meppel 1940-1945’ dat bestaat uit vijf onderdelen. Het project behelst de geschiedenis van de jodenvervolging in Meppel. Er zullen weinig dagen in de geschiedenis van Meppel zijn die zulke grote veranderingen teweegbrachten als de derde oktober van het jaar 1942. De dag waarop de laatste van de 250 joodse burgers die aan het begin van de Tweede Wereldoorlog nog in Meppel woonden uit hun huizen werden gehaald om naar Westerbork te worden vervoerd. En gek genoeg weten over die dag maar weinig Meppelers zich iets te herinneren. Er lijkt sprake van collectief geheugenverlies…

De vijf onderdelen van het project

* De Tweede Wereldoorlog en de joden in Meppel
Een 24 pagina’s tellende geïllustreerde lesbrief voor het basisonderwijs, over wat gebeurde met de joden in Meppel tijdens de bezetting door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)

* De joodse gemeenschap in Meppel en … wat overbleef
Deze dertig pagina’s tellende uitgave is een rondgang langs joodse ‘monumenten’ in Meppel. Monumenten staat tussen aanhalingstekens, daar geen sprake is van monumenten in de gangbare betekenis van het woord. Neen, het gaat om de straten waar veel joden woonden, hun huizen, de winkelpanden, de synagoge, de joodse begraafplaats et cetera. Een rondgang om de herinnering levend te houden.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)

* Joden in Meppel 1940-1945
In het 564 pagina’s tellende boek ‘Joden in Meppel 1940-1945’ wordt het wel en wee beschreven van de joodse gemeenschap in die stad, na het uitbreken van de oorlog. Het rijk met foto’s geïllustreerde boek is een chronologische weergave van wat er tussen 1940 en 1945 met de joden gebeurde: van het uitsluiten van ambtelijke functies, de roof van joodse eigendommen tot en met de deportatie naar Westerbork. Maar ook de naoorlogse afwikkeling van de nalatenschap en de trage administratieve verwerking komen in dit boek aan de orde.
Omdat die gemeenschap relatief beperkt was, is het mogelijk geweest alle maatregelen te vertalen in de effecten voor die bepaalde groep mensen. Aan de andere kant was de groep joden in Meppel groot genoeg om alle in Nederland genomen maatregelen er op van toepassing te laten zijn. Dat maakt het effect van al die anti-joodse maatregelen op een groep joden duidelijk zichtbaar.
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave Walburg Pers)

* Tachtig huizen stonden ineens leeg
Speciaal voor basis- en voortgezet onderwijs werd ten tijde van de uitgave Joden in Meppel 1940-1945 een fototentoonstelling georganiseerd en het boekje ‘Tachtig huizen stonden ineens leeg’ samengesteld. In 84 bladzijden worden de huizen getoond die de joodse Meppelers in de nacht van 3 oktober 1942 gedwongen moesten verlaten. Van de ene op de andere dag stonden ongeveer 80 huizen in Meppel leeg.
Overal in de stad waren ze te zien: verzegelde woningen waar alleen nog het huisraad herinnerde aan de mensen die er tot voor kort gewoond hadden. Bijna 250 mensen hadden in die panden gewoond en gewerkt en lieten in Meppel een wel heel tastbare leegte achter.
Ondanks stadsvernieuwingsprojecten hebben veel ´joodse woningen’ de tand des tijds doorstaan; ze zijn op dit moment eigenlijk het enige wat nog herinnert aan het joodse Meppel van voor 1942 en daarom voor kinderen een tastbare herinnering aan die afschuwelijke periode. En trouwens niet voor kinderen alleen…
(Auteur T.J. Rinsema, uitgave SHiP in samenwerking met de gemeente Meppel)

* Digitaal Joods Monument
Tot slot het Digitaal Joods Monument. Toen het onderzoek voor het boek over de joodse gemeenschap in Meppel was afgerond bleef nog veel materiaal over. Het boek zou met al die informatie nog tweemaal zo dik geworden zijn. Daarom is toen besloten tot de realisatie van het Digitaal Joods Monument. Een manier om al die kostbare informatie en foto’s aanschouwelijk te maken voor velen en eveneens de mogelijkheid te creëren voor een dialoog.

En daarna:

Inmiddels is het beheer van de website en beantwoording van vragen overgedragen aan de Stichting Oud Meppel.

Het beheer over het eigenlijke monument in het Slotplantsoen wordt gevoerd door de Stichting Joods Monument Meppel.

Beide stichtingen werken hierin samen.