|
Jozef Zaligman, Bertha Zaligman-van de Rhoer en Wolf Jacob
|
 |
V.l.n.r. J.J. Wolff, B. Stern, J. Zaligman, L. van de Rhoer (voorzitter), A. Brest,
B. de Vries en S. van der Sluis. Jozef Zaligman was secretaris van dit genoot-
schap dat naast het regelen van begrafenissen ookpredikaties op de sabbat-
middag, armenzorg en liefdadigheid verzorgde. Deze vereniging heeft – als
een van de weinige joodse verenigingen – tot het laatst toe vrij redelijk
gefunctioneerd.
|
|
|
|
|
|
 |
Jozef Zaligman was evenals Jetje en Mientje een kind van Betje de Vries (1862) en Wolf Zaligman (1852). Alledrie woonden ze in Meppel. Jozef werd geboren op 11 juli 1889 en was getrouwd met Bertha van de Rhoer (geboren op 2 januari 1893). Hij was van beroep veekoopman. Jozef en Bertha woonden eerst in de Emmastraat 46 en vanaf 1935 in de Soembastraat 28. Ze hadden een zoon, Wolf Jacob (geboren op 6 december 1929). Bij hen in huis woonde gedurende de eerste oorlogsjaren de oude mevrouw Judik Kan. Zij kwam evenals de familie Zaligman uit Dwingeloo en was getrouwd geweest met de inmiddels overleden Benjamin Aron Cutzien.
In de Soembastraat waren in de loop der jaren over het algemeen welgestelde middenstanders komen wonen. De familie Zaligman was daar één van.
|
|
Bertha Zaligman-
van de Rhoer.
|
|
|
|
In 1941 zat zoon Wolf (vriendjes en vriendinnetjes noemden hem Wollie) in de zesde klas van de Zuiderschool. Hij had twee joodse klasgenootjes: Ernst van Esso en Max Schaap. Uiteraard werden ook zij drieën slachtoffer van de Duitse maatregel dat joodse kinderen de toegang tot de gemengde scholen werd ontzegd. Een maatregel die al op 1 september 1941 inging. Pas in februari 1942 konden ze weer naar school, een joodse lagere school welteverstaan. De families Zaligman en Van Gelder vonden het te gortig dat hun kinderen zo lang van onderwijs verstoken bleven. Zij vroegen de gemeente Meppel toestemming of hun kinderen op kosten van de gemeente naar de Joodsche school in Zwolle mochten. Jozef kreeg het volgende antwoord van burgemeester Wisman:
Naar aanleiding van bovenvermeld schrijven deel ik U mede bereid te zijn om, zoolang voor Uw zoontje W.J. Zaligman in Meppel geen gelegenheid bestaat voor het ontvangen van schoolonderwijs, voor rekening der gemeente te nemen de vervoerskosten van hem naar Zwolle met het oog op het bezoeken der Joodsche school voor lager onderwijs aldaar.
Een opgave van de door U reeds gemaakte kosten met vermelding van het tijdvak waarop de opgave betrekking heeft en van het vervoermiddel waarvan is gebruik gemaakt, zie ik tegemoet.
|
|
|
 |
|
Wolf Zaligman op de Pelikaan kleuterschool: derde rij, 2e van links.
|
|
|
Uit de declaratie die Jozef Zaligman indiende, blijkt dat Wolf een maand per trein naar Zwolle is gegaan om onderwijs te volgen:
In beleefd antwoord op het schrijven van 19 Jan. 1942 wat betreft vervoerkosten bezoek school Zwolle van W.J. Zaligman is het bedrag f 13,20 zijnde een schoolkaart abonnement Staatsspoor van 11 Jan. tot 11 Febr.
Op 1 februari 1942 was het zover dat ook in Meppel een lagere school voor joodse kinderen in gereedheid was gebracht en konden zowel Wolf als het dochtertje van Benjamin van Gelder in Meppel naar school. Niet voor lang; de school bleef open tot 1 september. Daarna was voor hen en voor veel andere joodse kinderen het volgen van onderwijs voorgoed voorbij. Wolf Jacob heeft het nog minder lang dan de rest volgehouden, want hij is tijdens het schooljaar 1941-1942 verkast van de lagere school in Meppel naar het Joods Lyceum in Zwolle.
Ondertussen ging het leven voor de familie Zaligman verder. Om onduidelijke redenen behoefde Jozef zich niet te melden voor de werkverschaffing in Orvelte of Vledder. Het bleek echter uitstel van executie. De gehele familie werd op 3 oktober uit huis gehaald, op 2 november naar Auschwitz getransporteerd en op 5 november vergast.
|
